Co to jest FAS?
FAS (Fetal Alcohol Syndrome) czyli Alkoholowy Zespół Płodowy to jednostka chorobowa (wpisana do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób), której przyczyną jest alkohol spożywany przez matkę w czasie ciąży. U dzieci z FAS stwierdza się:
-
niedobór wzrostu i wagi;
-
wady w budowie twarzy (dysmorfie);
-
uszkodzenie układu nerwowego, zwłaszcza mózgu.
Często występują również wady narządów wewnętrznych, narządów zmysłów, stawów i innych części ciała. Uszkodzenia, których doznało dziecko w łonie matki, zaburzają jego rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny. FAS jest nieuleczalny. Można jednak zmniejszyć problemy dziecka udzielając mu pomocy. W zależności od tego, jakie stwierdza się u niego deficyty, leczenie powinni prowadzić: pediatra, neurolog, psychiatra, psycholog, logopeda, fizjoterapeuta.
FASD czy FAS?
W światowej literaturze FASD rozpatrywane jest jako wrodzona wada rozwojowa spowodowana ekspozycją płodu na alkohol. Badania naukowego bezspornie dowiodły teratogeniczne działanie alkoholu, które może spowodować spektrum zaburzeń rozwojowych, intelektualnych, emocjonalnych oraz behawioralnych. Na przestrzeni lat pojawiło się wiele terminów określających różnorodność płodowych zaburzeń poalkoholowych. Zaliczano do nich zarówno terminy nie diagnostyczne np. Płodowy Efekt Alkoholowy (FAE), jak też diagnostyczne np. Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS), częściowy Płodowy Zespół Alkoholowy (pFAS) bądź Neurorozwojowe Zaburzenia Zależne od Alkoholu (ARND).
Rozbudowana terminologia powodowała dezorientację wokół diagnozy FASD. Na początku lat 2000 pojawiły się opinie wskazujące na brak jednoznacznego terminu, który obejmowałby wszystkie jednostki diagnostyczne. Zaproponowano nowy, nie diagnostyczny termin, Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD, Fetal Alcohol Spectrum Disorder), którym zaczęto określać zespół wszystkich objawów fizycznych, psychologicznych, behawioralnych, oraz zaburzeń kompetencji społecznych o umiarkowanym albo silnym natężeniu, które mogą wystąpić u dzieci kobiet spożywających alkohol w czasie ciąży (Streissguth & O’Malley). Definicja ta podkreśla fakt, że powinniśmy zwrócić uwagę na szerokie spektrum zaburzeń układu nerwowego i deficytów rozwojowych a nie tylko na obecność bądź brak cech fizycznych u osób z FASD.
Termin ten szybko został przyjęty w środowiskach laickich i zawodowych w USA, Kanadzie i Australii a następnie przez WHO. Natomiast osoby z różnymi prezentacjami prenatalnej ekspozycji na alkohol zostały uwzględnione i włączone do systemu opieki. W 2015 r. określenie FASD urosło do rangi jednostki diagnostycznej w kanadyjskim systemie.
Termin FAS w nazwie Kampanii Społecznej „STOP FAS” jest nazwą już symboliczną. Będziemy używać terminu FASD pisząc i omawiając problemy związane z tym zagadnieniem.
Więcej informacji na temat rozwoju terminologii FASD na stronie:
https://swiatlekarza.pl/rozwoj-terminologii-diagnostycznej-fasd-ameryce-polnocnej
Małgorzata Tomanik, MEd
FASD Konsultant
https://www.parentingparadigm.ca
Poniżej link do filmiku animowanego opracowanego pod nadzorem merytorycznym p. Tomanik informujący Co to jest FASD?
Skala problemu
Badania przeprowadzone w Gdańsku w 2014 roku wskazują na to, że spożywanie alkoholu przez kobiety w ciąży jest częstym zjawiskiem.
Do spożywania alkoholu w ciąży przyznała się co trzecia ankietowana kobieta, a 2/3 ankietowanych spotkało się z sytuacją, w której kobieta w ciąży piła alkohol.
Więcej w raporcie z badań - zakładka Materiały - dla specjalistów.
Szacuje się, że FASD jest w Europie najbardziej rozpowszechnionym zaburzeniem neurorozwojowym. Występuje u ok. 1% żywo urodzonych dzieci. Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych przeprowadziła badania, w których wzięło udział 409 dzieci. U 1,7 % z nich stwierdzono FASD, a u 2,1% - zaburzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego o nieznanej etiologii - bez potwierdzonej ekspozycji na alkohol w okresie prenatalnym. Uzyskane wyniki obrazują jedynie dolną granicę rozpowszechnienia FASD. Rzeczywiste rozpowszechnienie może być wyższe (Katarzyna Okulicz-Kozaryn, Jolanta Terlikowska, Magdalena Borkowska, Krzysztof Brzózka „FASD w Polsce. Skala problemu” - broszurka do odczytania/pobrania:
Cele kampanii
-
Zmniejszenie ilości dzieci narażonych na kontakt z alkoholem w łonie matki, a co za tym idzie zmniejszenie ilości dzieci dotkniętych FASD i innymi poalkoholowymi zaburzeniami.
-
Organizowanie pomocy dzieciom z FASD oraz ich rodzicom i opiekunom.
Cele te są realizowane m. in. poprzez szeroką edukację społeczną na temat wpływu alkoholu na rozwój płodu.
Krótka historia
Kampania rozpoczęła się w województwie pomorskim w lutym 2014 r.- po podjęciu uchwały w tej sprawie przez Zarząd Województwa Pomorskiego. W lutym tego roku odbyło się pierwsze spotkanie grupy 20 osób zainteresowanych problematyką FASD i zdecydowanych podjąć działania mające na celu nagłośnienie problemu i organizowanie pomocy dzieciom i ich rodzicom.
W tej grupie byli lekarze, psycholodzy, pedagodzy oraz położne. Przez kilka miesięcy odbywały się cykliczne spotkania . Początkowo była to grupa nieformalna, potem poszczególne osoby zaangażowały się w działania istniejących organizacji - Fundacji „Wschodzące Słońce” i Fundacji „Trzeźwość”.
W połowie 2014 roku powstała Fundacja FAScynacje. Od początku w kampanię włączyły się: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku, Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych oraz Gdańskie Centrum Profilaktyki Uzależnień. W miarę upływu czasu do kampanii dołączyło wiele instytucji i organizacji, m.in. starostwa powiatowe, urzędy miast i gmin, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki pomocy społecznej, szpitale. przychodnie zdrowia, szkoły, uczelnie trójmiasta. Wymienione instytucje i organizacje współpracują ze sobą. Wiele przedsięwzięć podejmowanych jest wspólnie.
Możesz się włączyć
Wszystkie instytucje i organizacje, a także osoby fizyczne, zapraszamy do współpracy. Kontakt e-mail: kontakt@stop-fas.pl